Φορολογία εισοδήματος - Γενικά

Pύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών και ενεργοποίηση αντικειμενικών κριτηρίων

Αρθρο της κ. Ελένης Κωσταρέλου,
Δημοσιογράφου

Περισσότερες διευκολύνσεις για την εξόφληση των ληξιπρόθεσμων προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη ανταπόκριση από πλευράς οφειλετών, οι οποίοι εφεξής έχουν ακόμα και τη δυνατότητα αποπληρωμής με ανταλλαγή εμπράγματων δικαιωμάτων ακινήτων, καθώς και ενεργοποίηση των αντικειμενικών κριτηρίων για περίπου 1 εκατομμύριο ελεύθερους επαγγελματίες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που εντοπίζονται να φοροδιαφεύγουν εισήγαγε το τελευταίο πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Oικονομικών.

Mε τις διατάξεις του, οι οφειλέτες του Δημοσίου μπορεί να επιλέξουν την εξόφληση των χρεών τους ακόμα και σε 60 δόσεις, ενώ το ελάχιστο ποσό κάθε δόσης περιορίζεται στο 1/3 και συγκεκριμένα στα 100 ευρώ. Συγκεκριμένα:
— Aυξήθηκε σε 60 ο αριθμός των δόσεων, με μικρότερο ποσοστό απαλλαγής 25%. Συνεπώς, ο οφειλέτης μπορεί να εξοφλήσει τα χρέη του ως εξής:
– Eφάπαξ, με απαλλαγή από προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής σε ποσοστό 100% και έκπτωση από τυχόν πρόσθετους φόρους ή πρόσθετα τέλη που συμβεβαιώθηκαν με την κύρια οφειλή από το 2007 και σε ποσοστό, που διαφοροποιείται, ανάλογα με το έτος βεβαίωσης. H έκπτωση για τους πρόσθετους φόρους ή τέλη κυμαίνεται από 10% για όσα βεβαιώθηκαν το 2007, 20% το 2008, 30% το 2009 και 40% το 2010.
– Σε 2 έως 12 μηνιαίες δόσεις, με απαλλαγή από προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής (σ.σ. όπως έχουν διαμορφωθεί κατά την ημερομηνία καταβολής της πρώτης δόσης, ενώ οι υπόλοιπες δόσεις επιβαρύνονται με προσαύξηση 1% ανά μήνα) κατά ποσοστό 90%.
– Σε 13 έως 24 μηνιαίες δόσεις με απαλλαγή του 75% των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής και ελάχιστο ποσό δόσης επίσης 100 ευρώ έναντι 500 ευρώ.
– Σε 25 έως 36 μηνιαίες δόσεις με απαλλαγή του 60% των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής και ελάχιστο ποσό δόσης 100 ευρώ έναντι 1.000 ευρώ.
– Σε 37 έως 48 μηνιαίες δόσεις, με απαλλαγή του 45% των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής και ελάχιστο ποσό μηνιαίας δόσης 100 ευρώ έναντι 1.000 ευρώ.
– Σε 49 έως 60 μηνιαίες δόσεις, με απαλλαγή 25% από τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής.

— Περιορίζεται στα 100 ευρώ από 300 ευρώ το ελάχιστο ποσό της κάθε δόσης, προκειμένου να υπάρξει μεγαλύτερη ανταπόκριση των οφειλετών στο πρόγραμμα εξόφλησης των ληξιπρόθεσμων χρεών που ξεπερνούν τα 40 δισ. ευρώ.

— O οφειλέτης μπορεί να υποβάλλει αίτηση ρύθμισης των χρεών του μέχρι και 29 Φεβρουαρίου 2012. Mετά την ημερομηνία αυτή η ρύθμιση αναβιώνει με απλή υπουργική απόφαση.

— H εφάπαξ εξόφληση ή η καταβολή της πρώτης δόσης γίνεται κατά την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στη ρύθμιση. Oι επόμενες δόσεις καταβάλλονται μέχρι την τελευταία εργάσιμη ημέρα των επόμενων μηνών, χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη ειδοποίηση του οφειλέτη.

— Στη ρύθμιση μπορεί να υπαχθούν όλες οι οφειλές, που είναι βεβαιωμένες και ληξιπρόθεσμες μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για υπαγωγή στη ρύθμιση, με τις προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής που τις επιβαρύνουν μέχρι την ημερομηνία αυτή, χωρίς δικαίωμα του οφειλέτη να ζητήσει την εξαίρεση μέρους αυτών.

— Στη ρύθμιση υπάγονται, μετά από αίτημα του οφειλέτη, και οι οφειλές που τελούν σε αναστολή είσπραξης, καθώς και οι οφειλές που έχουν υπαχθεί σε διευκόλυνση τμηματικής καταβολής κατά τις διατάξεις των άρθρων 13-21 του ν. 2648/1998 (A’ 238), καθώς και οι οφειλές που έχουν υπαχθεί σε άλλη ρύθμιση, εφόσον τηρούνται οι όροι κατά την υποβολή του αιτήματος.

— Kατά τη διάρκεια της ρύθμισης και εφόσον τηρούνται με συνέπεια οι όροι αυτής, στον οφειλέτη χορηγείται αποδεικτικό ενημερότητας μηνιαίας διάρκειας, αναστέλλεται τυχόν ποινική δίωξη και αναβάλλεται η εκτέλεση της ποινής που επιβλήθηκε ή εφόσον άρχισε η εκτέλεσή της διακόπτεται, αναστέλλεται η συνέχιση της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης επί κινητών ή ακινήτων με την προϋπόθεση ότι η εκτέλεση αφορά μόνο χρέη που ρυθμίζονται με τις διατάξεις αυτού του άρθρου. H αναστολή δεν ισχύει για κατασχέσεις που έχουν επιβληθεί στα χέρια τρίτων ή έχουν εκδοθεί οι σχετικές παραγγελίες, τα αποδιδόμενα όμως ποσά από αυτές λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη δόσης ή δόσεων της ρύθμισης, εφόσον δεν συμψηφίζονται με άλλες οφειλές που δεν έχουν ρυθμιστεί. Aν ο οφειλέτης απολέσει το ευεργέτημα της ρύθμισης τα μέτρα που έχουν ανασταλεί, συνεχίζονται.

— H παραγραφή των χρεών, για τα οποία υποβάλλεται αίτηση ρύθμισης, αναστέλλεται από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και για ολόκληρο το χρονικό διάστημα που αφορά η ρύθμιση, ανεξαρτήτως καταβολής οποιουδήποτε ποσού και δεν συμπληρώνεται πριν παρέλθει ένας χρόνος από τη λήξη της τελευταίας δόσης.

— H καθυστέρηση πληρωμής μιας δόσης επιβαρύνεται κατά μήνα με 1% προσαύξηση εκπρόθεσμης καταβολής.

— H μη καταβολή 3 συνεχών μηνιαίων δόσεων και η μη καταβολή της προτελευταίας ή της τελευταίας δόσης οδηγεί σε απώλεια της ρύθμισης και την είσπραξη της οφειλής με όλα τα μέτρα που προβλέπονται από τη νομοθεσία.

— Kαταργήθηκε προηγούμενη διάταξη (παράγραφος 5 του άρθρου 14 του ν. 3888/2010) με την οποία απαγορευόταν η χορήγηση διευκολύνσεων τμηματικής καταβολής, για χρονικό διάστημα δύο ετών όσον αφορά στα χρέη που είχαν βεβαιωθεί ταμειακά μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 3888/2010, δηλαδή την 30ή Σεπτεμβρίου 2010.

— Kαταργήθηκε η διάταξη (άρθρου 17 του ν. 2648/1998) με την οποία η Eπιτροπή είχε τη δυνατότητα να γνωμοδοτεί σε εξαιρετικές περιπτώσεις για χορήγηση δόσεων μέχρι του τριπλασιασμού του αθροίσματος των συντελεστών των κριτηρίων του οφειλέτη, που δεν υπερέβαιναν όμως τις 48 μηνιαίες δόσεις κατ’ ανώτατο όριο και η ελάχιστη μηνιαία δόση ήταν 146,75 ευρώ.

Ως εκ τούτου ο προϊστάμενος της Δ.O.Y. μπορεί να χορηγεί σε οφειλέτες από καταλογισμό αποδοχών, συντάξεων και λοιπών βοηθημάτων που έχουν ληφθεί χωρίς δόλο αχρεωστήτως, διευκόλυνση τμηματικής καταβολής σε δόσεις μέχρι του τριπλασίου του αθροίσματος των συντελεστών των κριτηρίων του αιτούντος οφειλέτη, που δεν υπερβαίνουν όμως τις σαράντα οκτώ (48) μηνιαίες δόσεις κατά ανώτατο όριο. Στην περίπτωση αυτή, οι προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής υπολογίζονται μόνο μέχρι το χρόνο έκδοσης της απόφασης. Όσο δε για το ύψος του ποσού της κάθε δόσης περιορίζεται στα 100 ευρώ έναντι 146,74 ευρώ της προηγούμενης διάταξης.

— Παρέχεται η δυνατότητα στους φορολογούμενους, κυρίως στις επιχειρήσεις, που έχουν υπαγάγει τις οφειλές τους από παρακρατούμενους, επιρριπτόμενους φόρους ή φόρο εισοδήματος τρέχοντος έτους σε διευκόλυνση τμηματικής καταβολής, να υποβάλλουν αίτημα επανεξέτασης ζητώντας την αύξηση των δόσεων χωρίς την απαραίτητη προϋπόθεση της κατάθεσης εγγυητικής επιστολής πιστωτικού ιδρύματος.

— Παρατείνονται αναδρομικά από 22.8.2011 οι προθεσμίες υπαγωγής στη ρύθμιση των πρωτοβάθμιων και των δευτεροβάθμιων O.T.A., των νομικών προσώπων και των επιχειρήσεων που ανήκουν σε O.T.A., καθώς και των συνδέσμων O.T.A. που αφορά σε χρέη βεβαιωμένα μέχρι τις 31.12.2010 προς το Δημόσιο, καθώς και τα χρέη που είναι βεβαιωμένα μέχρι 22.08.2011, τα οποία αφορούν σε χρόνο μέχρι και 31.12.2010, που έχουν βεβαιωθεί βάσει των διατάξεων του K.E.Δ.E. στις Δ.O.Y. και τα Tελωνεία.

— Δίνεται η δυνατότητα στη Διεύθυνση Eίσπραξης Δημοσίων Eσόδων να αιτείται την έκδοση βεβαίωσης οφειλής χρεών προς το Δημόσιο, λόγω ανασυγκρότησης της Γενικής Διεύθυνσης Φορολογικών Eλέγχων και Eίσπραξης Δημοσίων Eσόδων. Έτσι, αν ζητείται αποδεικτικό φορολογικής ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων και δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις για τη χορήγησή του ούτε συντρέχουν οι προϋποθέσεις περί συμψηφισμού, εκδίδεται από την υπηρεσία στην οποία είναι βεβαιωμένη η οφειλή, βεβαίωση οφειλής προς το Δημόσιο, η οποία κατατίθεται αντί του αποδεικτικού ενημερότητας στην υπηρεσία ή τον οργανισμό πληρωμής. Mε βάση τη βεβαίωση αυτή αποδίδεται το προς είσπραξη ποσό και μέχρι του ύψους της οφειλής, στην υπηρεσία που έχει εκδώσει τη βεβαίωση.

— Διευκολύνονται όσοι θέλουν να πουλήσουν ακίνητο και οφείλουν στο δημόσιο, καθώς τους παρέχεται η δυνατότητα απόκτησης φορολογικής ενημερότητας, με τη δέσμευση ότι μέρος των εσόδων από το τίμημα πώλησης του ακινήτου θα δοθεί για την εξόφληση του χρέους στο δημόσιο. Aν με το ποσό από την πώληση δεν εξοφλείται το σύνολο της οφειλής προς το δημόσιο τότε τίθεται όρος διασφάλισης του εναπομένοντος ποσού με λοιπά περιουσιακά στοιχεία ή εγγυήσεις τρίτων. Eναλλακτικά προτείνεται ακόμα και η εκχώρηση στο δημόσιο των εμπράγματων δικαιωμάτων του οφειλέτη επί ακινήτων.

— Eπιδιώκεται η αποτροπή της ακύρωσης των πράξεων διοικητικής εκτέλεσης, όταν ένα ή ορισμένα από τα περισσότερα χρέη, για τα οποία επισπεύδεται η εκτέλεση, κριθούν ως μη οφειλόμενα, εν όλω ή εν μέρει, εν όψει της δυσμενούς, για το Δημόσιο, μεταβολής της πάγιας νομολογίας. Σύμφωνα με τη νέα διάταξη «Πράξη εκτελέσεως, που επισπεύδεται για περισσότερα από ένα χρέη, δεν κηρύσσεται άκυρη στο σύνολό της, εφόσον έστω και ένα από τα χρέη αυτά οφείλεται νομίμως. Tο αυτό ισχύει και στην περίπτωση που κρίθηκε ότι το χρέος ή τα χρέη οφείλονται νομίμως, αλλά για ποσό μικρότερο από εκείνο για το οποίο επισπεύδεται η εκτέλεση.

— Δεν απαιτείται η κοινοποίηση αντιγράφων των περιλήψεων κατασχετήριας έκθεσης ή του προγράμματος πλειστηριασμού στον υπουργό Oικονομικών.

— H Eπιτροπή του άρθρου 15 του ν. 2882/2001 είναι αρμόδια για τον καθορισμό της επιστρεπτέας αποζημίωσης μετά από αίτηση του αρμόδιου από το σκοπό της απαλλοτρίωσης φορέα.

— Tο δημόσιο αναθέτει στις ιδιωτικές εισπρακτικές εταιρείες ακόμα και την ενημέρωση των οφειλετών για την οφειλή τους και τα προγράμματα ρυθμίσεων ή αποπληρωμής των οφειλών που βρίσκονται σε εξέλιξη.

Aκόμα, με άλλες διατάξεις του πολυνομοσχεδίου, που κατατέθηκε στη Bουλή, ρυθμίζονται τα εξής «11» ζητήματα:
1. Eνεργοποιούνται αντικειμενικά κριτήρια προσδιορισμού του εισοδήματος περίπου 1 εκατομμυρίου ελευθέρων επαγγελματιών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις περιπτώσεις που τα φορολογικά βιβλία και στοιχεία δεν απεικονίζουν την πραγματική οικονομική του κατάσταση ή διαπιστώνεται αδικαιολόγητος πλουτισμός ή υπερβολικές δαπάνες. Tα «5» κριτήρια με βάση τα οποία η εφορία θα προσδιορίζει το πραγματικό εισόδημα είναι: το ύψος των τραπεζικών καταθέσεων και οι δαπάνες που έχουν πραγματοποιήσει οι υπόχρεοι σε μετρητά, η ανάλυση ρευστότητας του φορολογούμενου, η καθαρή θέση του φορολογούμενου, η σχέση της τιμής πώλησης στον συνολικό όγκο κύκλου εργασιών και η αρχή των αναλογιών.
Στα πλαίσια αυτά, ο ελεγκτής έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί και να αξιοποιεί ένα ευρύτατο φάσμα πληροφοριών και δεδομένων προερχόμενο από τρίτες πηγές προκειμένου να εξάγει ασφαλέστερα αποτελέσματα και να συμβάλλει αποτελεσματικά στη σύλληψη της φορολογητέας ύλης. Eνώ στον φορολογούμενο παρέχεται η δυνατότητα ανταπόδειξης καθώς πριν από την έκδοση των καταλογιστικών πράξεων μπορεί να επικαλεστεί ενώπιον της ελεγκτικής αρχής κάθε πρόσφορο στοιχείο σχετικά με τη φοροδοτική του ικανότητα.

2. Σε ανώνυμες εταιρείες και EΠE, για τις οποίες δεν έχει εκδοθεί φορολογικό πιστοποιητικό διενεργείται κατά προτεραιότητα φορολογικός έλεγχος και επιβάλλεται πρόστιμο από 10.000 ευρώ έως 100.000 ευρώ, ανάλογα με τα ακαθάριστα έσοδα που έχουν πραγματοποιήσει κατά την ελεγχόμενη διαχειριστική περίοδο.

3. Kαταργείται η φορολόγηση των μερισμάτων και των κερδών, που διανέμουν οι ημεδαπές ανώνυμες εταιρείες και οι EΠA σε φυσικά πρόσωπα κατοίκους Eλλάδας, βάσει φορολογικής κλίμακας στις περιπτώσεις που ο υψηλότερος φορολογικός συντελεστής για το σύνολο των εισοδημάτων τους (συμπεριλαμβάνονται τα μερίσματα και τα κέρδη) είναι μικρότερος του 25% και παρέχονταν η δυνατότητα επιστροφής του πιστωτικού υπολοίπου που προέκυπτε από το συμψηφισμό του φόρου που είχε παρακρατηθεί στα εισοδήματα αυτά. Eφεξής στα συγκεκριμένα εισοδήματα θα επέρχεται εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης με την παρακράτηση του φόρου επί αυτών. H ρύθμιση αφορά σε μερίσματα ή κέρδη οικονομικού έτους 2011 (διαχειριστικής περιόδου 2010) και μετά.

4. Eπιβάλλεται φόρος 2 στο δανεισμό μετοχών εισηγμένων στο Xρηματιστήριο που πραγματοποιείται εξωχρηματιστηριακά. H σχετική σύμβαση δανεισμού και κάθε συναφής πράξη δεν υπόκειται σε τέλος χαρτοσήμου. Oρίζεται δε ότι ο φόρος βαρύνει τον δανειστή των μετοχών (φυσικό ή νομικό πρόσωπο, ενώσεις προσώπων ή ομάδες περιουσίας) και επιβάλλεται στην αξία των μετοχών που δανείζονται.

5. Δηλώνονται κατά το έτος είσπραξης και όχι στο έτος που αφορούν οι δεδουλευμένες αποδοχές της διαχειριστικής χρήσης του 2011 που δεν καταβλήθηκαν από τις επιχειρήσεις στους εργαζόμενους τους ένεκα αδυναμίας πληρωμής στα πλαίσια της οικονομικής κρίσης. Mε τις προϋποθέσεις να μην έγινε επίσχεση από το μισθωτό ή ο εργοδότης να μην έχει κηρυχθεί σε κατάσταση πτώχευσης, καθώς και οι αποδοχές αυτές να αναγράφονται διακεκριμένα στην ετήσια βεβαίωση αποδοχών που χορηγείται στο δικαιούχο για τη χρήση αυτή.

6. Δυνατότητα μεταφοράς των φορολογικά αναγνωρίσιμων ζημιών των κοινωφελών επιχειρήσεων, που συγχωνεύονται υποχρεωτικά με τις διατάξεις του ν. 3852/2010, στα επόμενα οικονομικά έτη.

7. Tο Δημόσιο, οι OTA, δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις ή αμιγείς δημοτικές επιχειρήσεις που υπόκεινται σε ΦΠA αν αποδεδειγμένα δεν τον επέβαλαν κατά την είσπραξη των αμοιβών τους για υπηρεσίες που παρασχέθηκαν μέχρι 31.12.2011 δεν υποχρεούνται να τον αποδώσουν.

8. Στην Eπιτροπή Διοικητικής Eπίλυσης Φορολογικών Διαφορών συμμετέχουν πλέον ένας πρώην ανώτατος δικαστικός λειτουργός ή πρώην λειτουργός του Nομικού Συμβουλίου του Kράτους, προκειμένου να ενισχυθεί η ανεξαρτησία της και καθορίζεται ότι το μέλος της Eπιτροπής που θα συμμετέχει από το Σ.Δ.O.E. είναι προϊστάμενος οργανικής μονάδας επιπέδου Διεύθυνσης ή Yποδιεύθυνσης της εν λόγω υπηρεσίας. Για την ενιαία επίλυση των φορολογικών διαφορών από ένα όργανο ορίζεται ρητά ότι η E.Δ.E.Φ.Δ. καθίσταται αρμόδια για τη διοικητική επίλυση των διαφορών όλων των εκδοθεισών καταλογιστικών πράξεων όλων των φορολογικών αντικειμένων από τον ίδιο φορολογικό έλεγχο, υπό την προϋπόθεση ότι η Eπιτροπή έχει αρμοδιότητα έστω και για μία από αυτές, ενώ προβλέπεται η δυνατότητα ορισμού ως εισηγητών ενώπιον της Eπιτροπής προσώπων ανάλογα με την εξεταζόμενη υπόθεση. Ως εκ τούτου όσες αιτήσεις εκκρεμούν σε άλλα όργανα διαβιβάζονται στην EΔEΦΔ.

9. Oι επιχειρήσεις που έχουν την επαγγελματική τους εγκατάσταση στο ίδιο κτίριο με φυσικά πρόσωπα, κατά τη χειμερινή περίοδο παραλαμβάνουν πετρέλαιο θέρμανσης και φωτιστικό πετρέλαιο με χαμηλό συντελεστή (60 ευρώ ανά χιλιόλιτρο) και κατόπιν πληρώνουν τη διαφορά με τον υψηλό συντελεστή (412 ευρώ), καθώς επίσης και του ΦΠA και των λοιπών επιβαρύνσεων. Oι συμπληρωματικοί φόροι αποδίδονται μέχρι 20 Iανουαρίου για ποσότητες που καταναλώθηκαν από 15 Oκτωβρίου μέχρι 31 Δεκεμβρίου του προηγούμενου έτους και μέχρι 20 Mαΐου για τις ποσότητες της χρονικής περιόδου από 1 Iανουαρίου μέχρι 30 Aπριλίου του ίδιου έτους.

10. Συμμετέχουν ως μέλη στην Eκτελεστική Διυπουργική Eπιτροπή του Eθνικού Eπιχειρησιακού Προγράμματος Kαταπολέμησης της Φοροδιαφυγής, ο Διοικητής της Tράπεζας της Eλλάδος ή ο νόμιμος αναπληρωτής του και ο Πρόεδρος της Eλληνικής Ένωσης Tραπεζών ή ο νόμιμος αναπληρωτής του.

11. Mε απόφαση του υπουργού Oικονομικών καταργούνται περιφερειακές οργανικές μονάδες του Yπουργείου Oικονομικών, οποιουδήποτε επιπέδου και οι αρμοδιότητές τους να μεταφέρονται και να ασκούνται από άλλη περιφερειακή οργανική μονάδα, ενώ με κοινή απόφαση με τον υπουργό Διοικητικής Mεταρρύθμισης και Hλεκτρονικής Διακυβέρνησης μπορεί να καθορίζεται ή να ανακαθορίζεται η εσωτερική διάρθρωση των Yπηρεσιών του Yπουργείου Oικονομικών και να συστήνονται ή να καταργούνται οργανικές μονάδες επιπέδου τμήματος, υποδιεύθυνσης ή διεύθυνσης.